Биыл Қарасай аудандық клиникалық көпсалалы орталық ауруханасында, ұжымның жұмысына жетекшілік ететін медицина ғылымдарының кандидаты, доцент Алмат Шормановтың басшылығымен ерекше нейрохирургиялық оталар жүргізілді. Ол туралы бізге бірінші санатты нейрохирург Есентай Жаңабаев айтып берді.
Есентай Таңатарұлы өткен жылдың сәуір айынан бастап Қарасай аудандық ауруханасында еңбек етеді. Ол – Алматыдағы балаларға арналған жедел медициналық көмек көрсету орталығында және Астана қаласындағы №2 қалалық балалар ауруханасында нейрохирург болып жұмыс істеген тәжірибелі маман. Аудандық ауруханада сонымен қатар қан тамырларына маманданған нейрохирург Рауан Қастей мен омыртқа нейрохирургі Әсет Моштаев қызмет атқарады. Олар ауыр омыртқа жарақаттары мен мидың тамырлық патологиясымен байланысты күрделі оталарды жасайды. Сонымен қатар, Рауан Мейрамұлы Алматы қаласының №7 қалалық клиникалық ауруханасының тамырлы нейрохирургия бөлімшесінің меңгерушісі болып еңбек етіп, оған қосымша аудандық ауруханада қызмет атқарып келеді. Күрделі оталар жасаған кезде оған Алматы қалалық клиникалық ауруханасының екінші санатты нейрохирургі Асылбек Сенгербеков көмекке келіп отырады. Жақында осы нейрохирургтардың жоғары кәсібилігінің арқасында Қарасай аудандық ауруханасында ерекше ота сәтті жүргізіліп, Жамбыл ауданы Саурық батыр ауылының тұрғыны, 1987 жылғы Маржан есімді емделуші аман қалды. Науқас ауруханаға «ми қан айналымы бұзылған, оң жақ ішкі ұйқы артериясының көз сегментінің аневризмасы» деген ауыр диагнозбен келген.
– Бұл дертті ерте кезеңдерде анықтау өте қиын, себебі айқын неврологиялық белгілері болмайды, – деді бізбен сұхбаттасқан дәрігер. – Науқас үнемі бас айналуына, бас ауруына және құлақта шу болуына шағымданған. Мұндай белгілерді әрбір адам қауіпті ауруға жатқызбайды. Бірақ оның денсаулыққа өте қауіпті екені айқын. Барлық тексеруден кейін науқасқа күрделі ота жасалды. Бұл ота медициналық тілде «селективті мидың ангиографиясы, рентгеноэндоваскулярлық эмболизация, оң жақ ішкі ұйқы артериясының көз сегментінің аневризмасын микроспиральдармен баллондық көмекпен емдеу» деп аталады.
Есентай Таңатарұлы сонымен қатар эндоваскулярлық емдеу әдісінің, атап айтқанда, «ми артериялық аневризмасын микроспиральдармен эмболизациялау» әдісінің нейрохирургиялық тәжірибеде кеңінен қолданылатынын түсіндірді. Бұл әдіс аневризманың қапшығын арнайы пішін мен өлшемдегі платина микроспиральдарымен толтыруды қажет етеді. Нәтижесінде қан аневризманың ішіне кірмейді, сондықтан оның ұлғаюы мен жарылу қаупі азаяды. Бұл ми қан тамырларының аневризмасын емдеудің негізгі әдістерінің бірі және асқынулардың алдын алу үшін профилактикалық шара болып саналады.
– Эндоваскулярлық хирургияның басты ерекшелігі – барлық оталар скальпелмен кесусіз жасалады, – дейді Есентай Таңатарұлы. – Жалпы ауруханада нейроэндоваскулярлық отаның төрт түрі жасалады. Оталардың көбінде жалпы анестезия қажет болмайды, тек тамырды тескен жерде жергілікті анестезия қолданылады. Бұл әдіс ауыр жүрек-қан тамырлары аурулары бар науқастарға да хирургиялық көмек көрсетуге мүмкіндік береді. Отадан әдеттегідей кесілген жаралар мен тігістер болмайды, сол себепті науқастар 1-3 күн ішінде ауруханадан шығарылады. Сонымен қатар, дәстүрлі хирургиямен салыстырғанда оталық қауіптер, ауырсыну синдромы мен қалпына келу уақыты айтарлықтай азаяды.
Ол 2024 жылы аудандық ауруханада омыртқа жарақаттарынан кейінгі күрделі оталар да жасалғанын атап өтті. Сонымен қатар, балалардың миына сұйықтықтың жүруін тоқтату салдарынан науқасқа ұшыраған жағдайларда ликворошунтирлеу отасы жасалады.
Қарасайлық дәрігерлер, сондай-ақ, туа біткен омыртқа ми шодырына, операциядан кейінгі бас сүйек кемістіктеріне граниопластика, ауыр жарақаттар мен инсульттардан кейін бас сүйегінің трепанациясын жасайды. Мұндай оталарды жасауға заманауи медициналық жабдықтар көмектеседі, оның ішінде Shimadzu ангиографиялық жүйесі, нейрохирургиялық операциялық үстел, Stryker маркалы нейрохирургиялық жоғары жылдамдықты бұрғылар, Stryker SONOPET ультрадыбыстық нейрохирургиялық аппараты және басқа да жабдықтар бар.
– Болашақта біз жүйке жүйесінің патологияларына қатысты жаңа нейрохирургиялық араласу әдістерін енгізуді жоспарлап отырмыз. Бірақ азаматтарға денсаулыққа жауапкершілік қарау қажеттігін айта кеткім келеді. Ең бастысы – аурудың алдын алу. Мысалы, инсультты болдырмау мақсатында кем дегенде жылына бір рет мидың қан тамырларын тексеруден өткізу керек. Бұл әсіресе 45 жастан асқан адамдар үшін маңызды. Сондай-ақ невропатолог пен нейрохирургтің кеңестерін орындау – өте маңызды, себебі бұл ауыр асқынулардың алдын алуға көмектеседі. Осылайша, адам денсаулығы ең алдымен оның өз қолында екенін еске салғымыз келеді, – деп қорытындылады сөзін дәрігер.
Қуат ҚАЙРАНБАЕВ
Қарасай ауданы
