Қытай Коммунистік партиясы (ҚКП) Орталық комитеті Саяси бюросының мүшесі, ҚКП Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданы партия комитетінің хатшысы Ма Синжуйдің Қазақстанға ресми сапары аясында Алматыда өткен Қазақстан мен Қытай шекара ынтымақтастығының 2-ші Достық диалогына қатысушылар екіжақты экономикалық өзара қарым-қатынастарды нығайту туралы келісті. Бұл туралы Қазақстан үкіметінің баспасөз қызметі хабарлады.
Шараға Алматы қаласының, Қазақстанның төрт шекара маңы облысының (Абай, Алматы, Жетісу, Шығыс Қазақстан) әкімдері және Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданының өкілдері, сондай-ақ екі елдің бизнес-делегациялары қатысты. Атап айтқанда, форумға 150-ден астам қазақстандық кәсіпкер, 20 жетекші Шыңжаң кәсіпкері, Қазақстандағы ірі инвестициялық Қытай кәсіпорындарының 10 өкілі келді.
Форум аясында экономиканың түрлі салаларында, атап айтқанда, құрылыс, энергетика, тау-кен өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, тамақ өнеркәсібі, машина жасау, туризм, инвестициялар және тағы басқа салаларда қазақстандық және қытайлық кәсіпкерлер арасында B2B (бизнес өкілдер арасында) форматында екіжақты келіссөздер өтті. 16 екіжақты құжатқа қол қойылды, оның бесеуі – $565,4 млн. долларды құрайтын коммерциялық құжат.
Форумда тараптар жол бойындағы өткізу бекеттері, логистикалық орталықтар мен көлік инфрақұрылымы жұмысының тиімділігін арттыру жолдарын талқылады.
Қазіргі уақытта «Қорғас» ХШЫО және «Қорғас – Шығыс қақпасы» АЭА-да сауда инфрақұрылымы мен шекаралық бақылау жүйесін жаңғырту шаралары қабылданып жатыр. Транзиттік бағыттар, оның ішінде Транскаспий халықаралық көлік бағыты аясында дамуда. 2022 жылы Қазақстанның теміржол арқылы транзитпен жүк тасымалдау көлемі 1,1 млн тоннаға ұлғайып, 9,4 млн тоннаға жетті. Қытайдан автокөлікпен транзиттік тасымалдау екі есе өсіп, 980,6 мың тоннаны құрады.
Премьер-Министрдің орынбасары – сауда және интеграция министрі Серік Жұманғариннің ақпараты бойынша, Ляньюньган портында Қазақстан-Қытай логистикалық терминалымен бірге жүктердің кедергісіз транзиті үшін қажетті база қалыптастырылған. Қолайлы инфрақұрылымдық жағдай жасау үшін Үрімші мен Алматыда сауда хабын салу жоспарланып отыр. Бұдан басқа Бақты (ҚР) – Шәуешек (ҚХР) автомобиль өткізу бекеті ауданында Қазақстан мен Қытай арасындағы үшінші теміржол өткелі ашылмақ.
Қазақстан мен Қытай арасында барлық бағыттар бойынша өзара қарым-қатынастар ерекше сипатқа ие. Мұны екі елдің сауда, инвестициялар, логистика мәселелеріндегі үздіксіз өзара іс-қимылы дәлелдеп отыр.
«Мемлекет басшылары жан-жақты ынтымақтастықты дамытуға көп көңіл бөледі. Биыл “Бір белдеу – бір жол” бастамасына 10 жыл толады. Осы кезеңде арадағы серіктестік жаңа деңгейге көтерілді. Ынтымақтастықтың барлық бағыты бойынша оң серпін байқалады. Бүгінде Қазақстанда тау-кен металлургия кешені, өңдеу өнеркәсібі және басқа да стратегиялық салаларда 3 300 бірлескен кәсіпорын жұмыс істейді», — деді Серік Жұманғарин форумды аша отырып.
Екі елді дәстүрлі түрде байланыстыратын негізгі аймақ – қытайлық Шыңжаң, оның үлесіне Қазақстан мен Қытайдың барлық тауар айналымының 40%-дан астамы тиесілі. Сонымен қатар екі мемлекеттің сауда-экономикалық ынтымақтастықты кеңейту әлеуеті зор.
Вице-премьердің хабарлауынша, Қазақстан қытайлық сатып алушыға 1 млрд. доллардан астам сомаға 135 позиция бойынша өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы тауарларын ұсынуға дайын. Атап айтқанда, қазақстандық кәсіпорындар Қытайға салқындатылған ет өнімдерін, балық өнімдерін, құс еті мен қосалқы өнімдерді, шошқа етін, жұмыртқаны, жылқы етін және жоғары пайдасы мол тауарлардың басқа да түрлерін жеткізе алады.
«Бұл үшін Қазақстанның ет өнімдерін Қытайға экспорттауға жануарлар ауруларымен байланысты шектеулерді жою өте маңызды. Жақында Жануарлардың денсаулығын сақтау дүниежүзілік ұйымы аусыл тіркелмеген және оған қарсы екпе салынған Қазақстанның бес оңтүстік-шығыс аймағының мәртебесін растауды ұсынды», — деді Серік Жұманғарин Қытай делегациясының өкілдеріне.
Сонымен қатар форумда вице-премьер Қытай Бас кеден басқармасы мамандарының қазақстандық өсімдік және мал шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге инспекция жүргізу үшін Қазақстанға келу қажет екенін айтты. Бұл отандық ауыл шаруашылығы өнімдерінің кейбір түрлеріне қойылатын талаптар туралы хаттамаларға қол қою және келісу рәсімін жеделдетуге мүмкіндік береді.
«Қазақстан ҚХР-ға жыл сайынғы бидай жеткізу көлемін 1 млн тоннаға дейін және одан да жоғары деңгейге жеткізуге дайын. Бұл үшін инфрақұрылымдық мүмкіндіктер де бар. Мен бір теміржол құрамы мөлшеріндегі астықты Қытайдың бонд аймағына сынақ түрінде жөнелтуді тапсырдым», – деп Серік Жұманғарин диалогқа қатысушыларды хабардар етті. Сондай-ақ вице-премьер өзара сауда мәселелерін жедел шешу үшін Қазақстан мен Қытай арасында Ауыл шаруашылығы жөніндегі шағын комитет құруды ұсынды.
Шараны Алматы қаласы әкімдігі және «QazTrade» сауда саясатын дамыту орталығы» акционерлік қоғамының қолдауымен Қазақстанның Сауда және интеграция министрлігі ұйымдастырды.
Ресми статистика бойынша, 2022 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан мен Қытай арасындағы өзара сауда көлемі 24 млрд долларға жетті. Қазақстанның Қытайға экспорт көлемі үштен бірге ұлғайып, 13 млрд доллардан асты. Импорт 33,5%-ға өсіп, 11 млрд долларды құрады.
Қазақстан Қытайға мұнай, мыс және мыс катодтарын, кен және мыс концентраттары, табиғи газ, ферроқорытпалар, уран, күнбағыс майын экспорттайды. Қытайдан негізінен телефон аппараттары, есептеу машиналары, электр өндіретін қондырғылар, қара металдардан жасалған бұйымдар, шиналар, автомобильдер мен тракторларға арналған бөлшектер мен керек-жарақтар, жол және құрылыс техникасы, автомобильдер әкелінеді.
