Көзге көрінбейтін дертпен қалай күресеміз?
Соңғы уақытта балалар мен жасөспірімдер арасындағы қорқытып-кемсіту, зорлық-зомбылық көрсету, тіпті ажал құштыру сияқты ауыр қылмыстық жағдайлар жиілеп кеткендей. Мәселен, Өскемен қаласындағы қыздар төбелесі, Түркістан облысындағы өрімдей оқушы қыздың өлімі, Алматы облысының Саты ауылындағы мектептегі әлімжетіктікен екі баланың қайтыс болуы.
Мұндай адам құқығының өрескел бұзылуын – буллинг деп атап жүрміз. БҰҰ Қазақстанда зерттеу жүргізген кезде біздің елдегі балалардың 79 пайызы сәби күнінен бастап кемсіту мен қорлыққа тап болатынын анықтаған. Яғни, еліміздегі 11-15 жас аралығындағы әр бесінші оқушы қатарластарынан жәбір көреді екен.
Өткен жылы Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне баланың құқықтарын қорғау, білім беру, ақпарат және ақпараттандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, «Баланы жәбірлеу (буллинг)», «кибербуллинг» ұғымдары қазақстандық заңнамада бекітілді деп қуандық.
Түрлі цифрлы гаджеттер балаларға ерте жастан қолжетімді болғандықтан ба, онлайн жәбір көрсету – кибербуллинг өршіп тұр. Атауы қазаққа жат, көзге көрінбейтін дертпен күресу үшін не істеу керек?
Әрбір үшінші ата-ана баласының ғаламторға тәуелді екенін айтады. Осы орайда интернет әлемінде баланың құқығын қорғау мәселесі туындайды. Қоғамда балалардың бұзақылық әрекетіне мектеп мұғалімдерін кінәлайды. Ал мектеп мұғалімдері ата-ана жауапсыздығын алға тартады.
«Тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы», деп әл-Фараби бабамыз айтқандай, жас ұрпақ қатігез болмау үшін алдымен білім емес, ұлттық тәрбие керек-ақ. Қазір «ата-әжелер» институты деп аталатын тағылымы мол тәрбие мектебі жоқ. Ертегі тыңдайтын бала ютуб пен тиктокта отыр. Бүгінгі оқушылар қазақ әдебиеті сабағында аспан денелерін, ғарышты, биологияны оқимыз дейді. Ерлікті, елдікті, достық пен сүйіспеншілікті дәріптейтін батырлар жыры мектепте қалай оқытылып жүр? Алаш арыстары, ұлттық құндылықтарымыз, отбасы құндылықтары, батыр бабаларымыздың ерлігі мен өнегелі еңбегі қосымша пән ретінде оқытылса да артықтық етпес еді.
Салтанат НҰРБОЛАТ
