Кей жағдайларда діни тыйымдар мен медициналық талаптар өзара қайшылыққа түсіп жататыны жасырын емес. Жуырда осы тақырыпқа арналған ауқымды зерттеу мақаласын оқыдым. Онда автор азаматтарды саналы болуға, қандай сенім ұстанса да, адам өмірінің бәрінен маңызды екенін естен шығармауға шақырады.
Мақалада әсіресе қан құюға қатысты тыйымдар кеңінен талданған. Кейбір діни бағыттарда қан құюға қарсы ұстанымдар бар екені айтылады. Бұл мәселе АҚШ, Канада, Жапония және Еуропаның бірнеше елінде қоғамдық дау тудырған. Жекелеген жағдайларда науқастар өміріне қауіп төнсе де, өз сеніміне сүйеніп, қан құюдан бас тартқан. АҚШ-та ата-аналары діни себеппен балаларына қан құюға рұқсат бермеген кезде, сот шешімімен мәжбүрлеп медициналық көмек көрсетілген деректер де тіркелген. Жапонияда да осыған ұқсас жағдайлар жиілеп кеткен. Мұндай көріністен кейін дамыған елдерде жасанды қан ерітінділерін қолданатын орталықтар көптеп ашыла бастаған.
Мамандар бұл ұстанымның теріс екенін алға тартады. Себебі жасанды қан технологиялары әлемнің барлық елінде қолжетімді емес, ал кей мемлекеттерде мүлде жоқ. Сондықтан өмірді сақтап қалудың жалғыз жолы ретінде қан құюдан бас тарту – қауіпті шешім. Осыған байланысты көптеген елде аталған сенімді ұстанушылар арасында түсіндіру жұмыстары жүргізіліп келеді. Бірақ нәтиже мардымсыз.
Біздің елімізде де мұндай қайғылы оқиға тіркелгені есте. Бірнеше жыл бұрын Көкшетауда кішкентай сәби ата-анасының діни себеппен қан құюға тыйым салуы салдарынан көз жұмды. Бұл – тек жария болған дерек. Жарияланбаған өзге мысалдар болуы да ықтимал.
Қазіргі уақытта әлеуметтік желілерде түрлі жалған ақпарат пен күмәнді діни үгіт-насиxат көбейіп кеткен. «Қан құюға болмайды», «Белгілі бір дәрігерге қаралуға тыйым салу», «Дәрігер міндетті түрде ер немесе әйел болуы тиіс» деген секілді дін мен сенімге байланысты негізсіз пікірлер жиі таралуда. Осындай ақпарат ағынына қарамастан, қоғам бір нәрсені ешқашан ұмытпауы керек. Ол – адам өмірі. Ал өмір бәрінен қымбат. Адамның өмірінен жоғары тұратын ешқандай құндылық жоқ. Біздің ата дінімізде қан құюға байланысты үзілді-кесілді тыйым жоқ. Денсаулық пен адам өмірін сақтап қалу үшін медициналық ем-шаралардың кез келген түріне рұқсат етілетіні жайлы Құран мен Пайғамбар хадистерін негізге ала отырып, көптеген дін ғұламалары бекіткен ереже, дәлел, түсініктемелер жеткілікті.
Асхат ҚАСЕНҒАЛИ
